Met een leventestament de regie zelf in handen houden

In een levenstestament legt u vast wie namens u mag handelen en wat er moet gebeuren. U kunt daartoe de volgende maatregelen treffen:

• U geef een algemene volmacht om uw vermogensrechtelijke en andere zakelijke belangen te behartigen.
• U wijst een medisch gevolmachtigde aan om u te vertegenwoordigen op medisch gebied, u heeft uw wensen ter zake van de uitoefening van beide volmachten geformuleerd en u heeft medische verklaringen in de akte opgenomen.
• U tref deze maatregelen om te voorkomen dat u onder curatele word gesteld, dat over uw goederen beschermingsbewind of ten behoeve van u mentorschap wordt ingesteld.

Heeft u er wel eens over nagedacht wie namens u beslissingen mag nemen als u door dementie, een ziekte of een ongeval dat zelf niet meer kunt? Wie moet dan uw financiën beheren? Wie neemt de medische beslissingen? Wie moet uw onderneming besturen? In alle geval moet het een persoon zijn waarin u het volste vertrouwen heeft. 

U kunt dit nu al regelen zodat u zelf de regie over deze beslissingen houdt. Dit kunt u regelen in een levenstestament. In een levenstestament benoemt u een levensexecuteur. Een levensexecuteur is iemand die uw belangen behartigt indien u dit zelf (om welke reden dan ook) niet meer kunt.

De levensexecuteur heeft de bevoegdheid om volledig of gedeeltelijk namens u te handelen op basis van een volmacht. Deze volmacht wordt opgenomen in een notariële akte van levenstestament.

Omdat de levensexecuteur een vertrouwenspersoon is met soms vergaande bevoegdheden, is het belangrijk dat de levensexecuteur op de hoogte is van uw persoonlijke omstandigheden en uw wensen. Daarnaast moet de levensexecuteur een zekere afstand weten te bewaren om misbruik te voorkomen.

Professionele levensexecuteurs zijn in de regel aangesloten bij de Nederlandse Organisatie voor Executeurs (NOVEX).

Er zijn een aantal zaken waarover u moet nadenken voordat u het levenstestament regelt. Denk aan bijvoorbeeld:

1. Wie behartigt mijn zakelijke privébelangen?
2. Wie behartigt de belangen van mijn onderneming?
3. En is dit tezamen met iemand anders of zelfstandig?
4. Hoe gaat het verder als mijn gevolmachtigde de volmacht niet meer kan uitoefenen?
5. Wie verzorgt mijn huisdieren en wat komt daarbij verder kijken?
6. Wie wijs ik aan om mijn medische belangen te behartigen?
7. Wat zijn mijn medische wensen en hoe wil ik die vastleggen?
8. en zo zijn er nog veel meer zaken die u kunt vastleggen in een leventestament...

Voordat u  naar de notaris gaat voor een leventestament, vraagt u aan de personen die u als gemachtigde wil aanwijzen of ze die taak op zich willen nemen. Concreet kan het gaan om een financieel gemachtigde en een medisch gemachtigde. Geef aan wat u precies van ze verwacht.

U kunt uw gemachtigde vragen om uw woning te zijner tijd te verkopen. Uw gemachtigde mag wel de verkoopovereenkomst tekenen maar houd er rekening mee dat de akte moet worden gepasseerd bij de notaris.

Denkt u u dat te zijner tijd bij uw naasten of bij uw hulpverleners discussie kan ontstaan over uw wilsbekwaamheid bij het opstellen van uw levenstestament (dat zeggen dat u nu niet al meer 'helder' zou kunnen zijn), laat dan bij een onafhankelijke arts (dus niet uw eigen huisarts) een verklaring van wilsbewaamheid opmaken. Hiermee vermijdt u dat daar op een later moment vragen of misverstanden over zouden kunnen ontstaan.

In een levenstestament kunt u een financieel gemachtigde aanwijzen. Houd hierbij rekening dat sommige banken alleen hun eigen volmacht accepteren. Dit mag als dat in hun algemene voorwaarden staat. Controleer daarom bij uw bank of dit het geval is. Is dit inderdaad zo, gebruik dan ook de volmacht van uw bank om uw financieel gemachtigde uw bankzaken te kunnen laten uitvoeren voor wanneer u dit niet meer kunt.

Comlac kan u over dit onderwerp verder informeren en adviseren. Wij beschikken over een uitgebreide checklist zodat er geen belangrijke zaken worden vergeten.

Heeft u niets geregeld en kunt u niet meer handelen? Bent u wilsonbekwaam en is er eerder geen levenstestament of notariële volmacht opgesteld, dan krijgt u te maken met de wettelijke bescherming. De kantonrechter benoemt iemand die uw financiële en/of medische belangen gaat behartigen.

Vaak stelt de naaste familie dit aan de orde en wordt één van hen tot bewindvoerder of curator benoemd. De bewindvoerder of curator moet toestemming aan de rechter vragen voor grote beslissingen/uitgaven en eenmaal per jaar inzage geven in de stand van zaken.

Bewind of curatele via de rechter heeft voordelen en nadelen. Als nadelen worden wel genoemd: het is een formele procedure, u moet uw persoonlijke problemen aan derden kenbaar maken, de rechter bepaalt uiteindelijk wat hij verstandig vindt. Voordelen zijn: er gelden duidelijke spelregels en de rechter houdt toezicht.

Op het moment dat u uw wil niet meer kenbaar kunt maken, is het de taak van uw curator of bewindvoerder om namens u op te treden en te handelen. In uw belang en volgens uw wensen.

Maar, wat zijn uw wensen? Wat moet er met uw beleggingen gebeuren, Wat als u niet langer zelfstandig kunt wonen?  Hoe moet worden omgegaan met uw ‘digitale leven’?

In een levenstestament legt u dus vast wat er moet gebeuren als uzelf niet meer tot handelen in staat bent. En u legt ook vast wie er namens u mag handelen. Die persoon geeft u een volmacht.’ Het kan gaan om bijvoorbeeld:

Uw financiële en zakelijke belangen

• het regelen van bankzaken en belastingen
• het beleggen van vermogen
• het doen van schenkingen en onder welke voorwaarden
• instructies voor de verkoop van uw woning als u niet meer zelfstandig kunt wonen
• meubelstukken die u wilt meenemen en wat er met de rest van de inboedel moet gebeuren (verdelen, verkopen etc.)
• wie wordt – als het echt niet anders kan – uw bewindvoerder, curator of mentor?
• Indien u een bedrijf heeft, kan uw partner u niet zomaar vervangen bij officiële handelingen. Dan is er meestal een machtiging nodig en is een levenstestament bijzonder nuttig.

De keuze voor wel of geen medische behandeling of reanimatie

• 'Praat op tijd over uw levenseinde' (e-book) of (pdf) - publicatie van KNMG
• Voorbeeld schriftelijk wilsverklaring en euthanasieverzoek - op website thuisarts.nl
• NPV-levenswensverklaring - wilsverklaring vanuit de christelijke levensovertuiging

Uw persoonlijke wensen

• wensen rondom uw persoonlijke verzorging
• de verzorging van uw huisdier
• wensen rondom de uitvaart
• wensen rondom uw sociale contacten en religie
• verwijdering van profielen op sociale netwerken

De praktijk leert dat ook vertrouwenspersonen wel eens misbruik maken van het in hen gestelde vertrouwen. Geregeld kunt u in de krant lezen dat vertrouwenspersonen misbruik maken van de situatie.

Hoe kunt dat voorkomen? Bij bewind en curatele houdt de rechter toezicht. Bij een volmacht moet u zelf een regeling treffen en dit kan bijvoorbeeld door twéé gemachtigden of een toezichthouder te benoemen.